Problematyczne krajki – Trondheim, Vangsnes, Birka…

Długo zbierałam się do napisania tego posta. Jeszcze dłużej zajęło mi podjęcie decyzji o publikowaniu zdjęć. Ale sama jestem sobie winna. Jak mawiał mój tata – nadgorliwość jest gorsza od faszyzmu.

Właściwie, to chodzi o autocenzurę. O nie pokazywanie treści, które mogą być kojarzone w niewłaściwy sposób. Ale ja się przecież nie zajmuję II Wojną Światową, tylko wczesnym średniowieczem. I zabytkami, a nie neo-jakąśtam agitacją. Tak czy inaczej problem pozostaje. A tym problemem są swastyki.

Zacznijmy od tego, że ten symbol jest o całe tysiąclecia starszy od nazistów (najstarsze przedstawienia mają ok 10 000 lat), a znaczył – i nadal znaczy w Azji – szczęście i pomyślność. Nadal jest używany w hinduizmie, buddyzmie. Do końca lat 30 XX wieku używało jej też wiele polskich jednostek i organizacji (przykłady TU).

Wracając do zabytków. W ostatnim czasie wykonywałam kilka rekonstrukcji krajek z tym symbolem i tu pada słowo klucz – rekonstrukcje. Wykonane jak najbliżej oryginału dla zachowania pełnego kontekstu i integralności zestawu. Zbierając materiały do tego wpisu spotkałam się z zarzutami – głownie z zagranicy, że przecież można ten jeden symbol zastąpić czymś innym. Otóż nie można. Bo inaczej dochodzimy do takiej sytuacji…

A potem jest już taka sytuacja, że Norweżka, tworząc rekonstrukcję (bardzo piękną tak nawiasem) stroju z X wieku, ze swojego terenu zamieszkania dostaje pogróżki i ostrzeżenia na portalach społecznościowych za rzekome “propagowanie ustrojów totalitarnych”. Niestety tak to jest jak ludzie reagują na obrazek a nie czytają opisu.

Trondheim, Norwegia

Taśma brokatowa z Trondheim. Vitenskapsmuseet.

Taśma brokatowa z Trondheim, Norwegia, XI wiek.
Złoto na jedwabiu, wymiary obiektu: 0.9 cm x 3,5 cm.
Vitenskapsmusset
nr inw. N 89028

Od tej krajki się zaczęło. Moje pierwsze podejście to brokat wełną na wełnie. Kolorystyka zachowana. To była część większego zestawu. Ten wzór na lamówkę i opaskę plus Kaupang – na pasek.

Krajki inspirowana taśmą z Trondheim i Kaupang.
Zestaw “Norweski” pas z wzorem z Kaupang, opaska i lamówka z wzorem z Trondheim.

Birka, Szwecja

Birka to klasa sama w sobie. Nie bez powodu w światku rekonstruktorów wczesnego średniowiecza mówi się, że jeśli nie wiesz gdzie coś zostało znalezione mów: w Birce, a masz duże szanse że trafisz. No więc taśmy z symbolami solarnymi też są.

Birka III. Die Textilfunde aus den gräbern,  Agnes Geijer str 86. Szkice wzorów na krajkach broszowanych.

Tablica z książki : Birka III. Die Textilfunde aus den gräbern, Agnes Geijer

Poniżej kadr z prac nad taśmą B17. Muszę przyznać, że niemal zapomniałam o tej krajce. Głownie dlatego, że zapomniałam zrobić jej porządnej dokumentacji… Można się spierać, czy chodziło bardziej o “smocze głowy”, czy coś innego, ale powyższa dokumentacja raczej nie pozostawia złudzeń – swastyki były ważnym motywem symbolicznym i zdobniczym we wczesnym średniowieczu.

Rekonstrukcja taśmy B17 z Birki

Vansgnes, Norwegia

To ostatnia moja praca w tym temacie, chociaż właściwie powinnam od niej zacząć, bo to po niej postanowiłam zrobić to zestawienie. Tęczowe swastyki, kontrowersja do kwadratu.

Interpretacja taśmy B5625 z Vangsnes, Norwegia
Rekonstrukcja taśmy z Vangsnes. Brokat/ suomak, wełna roślinnie farbowana.

Taśma była tkana na postawie schematu Randi Stolz. Tam też znajdziecie zdjęcia oryginału.

To wszystkie moje taśmy, ale samych artefaktów jest o wiele więcej. Poniżej tylko kilka najpiękniejszych

Nie wiem czy sama potrafiłabym takie nosić. Raczej nie. Co nie przeszkadza mi podziwiać kunszt i twórców pierwowzorów i odtwórców, ale skoro tak szybko można było nadpisać znaczenia tęczy i błyskawicy, to może ten symbol też da się ponownie nadpisać.

Z życzeniami dystansu i tolerancji.
ja

Zobacz też...

Leave a Reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.